WAT EEN HAARKLOVERIJ

Ik kan me voorstellen dat veel mensen niet met uitgesproken warme gevoelens terugdenken aan de lessen ontleden, in grammaticale zin,
vroeger op school. Weet je nog, die taalkundige en redekundige ontleding? Maar desondanks vraag ik er even aandacht voor. Ontleden betekent immers de verschillende delen waaruit iets bestaat van elkaar losmaken. Zoiets kan vaak tot in de kleinste
details. En dat vind ik dan weer het leuke van spelen met taal.

In deze blog ontleden we het gedichtje "HAAR" (pagina 13 van het boek).
Het gedicht begint met twee versregels die een mooie klank hebben. Een woord als 'flinterdun' in de eerste regel roept een beeld op van
een zeer scherp mesje. Ik zeg het niet, maar je leest het toch. De tweede regel, ach, 'haar haren', dat loopt niet lekker; ik kies het sjiekere ouderwetse
woordje 'heur', wat gewoon ook 'haar' is, maar beter past in deze poëzie.

HAAR
Ze sneed met flinterdunne mesjes
Heur haren middendoor
Ze deed het met genoegen
Dat zei ze tegen mij
Ik kon dat niet beamen…
Want het was haar kloverij.

De titel (daar is de voor sommigen onder ons vreselijke examenvraag: “Wat heeft de dichter bedoeld met…”)

Dat gaan we dus ontleden: is het een zelfstandig naamwoord, een bezittelijk voornaamwoord of een persoonlijk voornaamwoord? Je kunt kiezen; alles is nog mogelijk.
Bij 'heur 'is het duidelijk. Het zijn haar haren, haar eigen haren, dus is het een bezittelijk voornaamwoord. Maar de 'haren', hoewel die van 'haar' (wat is
dít nou weer?) zijn, is (of toch zijn?) hier gewoon een zelfstandig naamwoord.

Het belangrijkste woord uit dit gedicht staat, zoals in veel van mijn gedichten, als 'clou' in de laatste regel: het klinkt als haarkloverij. Dat
staat er, maar toch net iets anders. Haarkloverij, muggenzifterij (er worden ook wel eens woorden met mieren gebruikt…) is overdreven doorzeuren over onbelangrijke details. Het is bijna synoniem met ontleden, de details blootleggen. Kloven of klieven is het splijten van iets, doorgaans gebruikt
in de sfeer van kachelhoutjes hakken. (Maar blijkbaar kan het ook met haar. En met teksten.)

Maar er staat dus haar kloverij, zij klieft heur haar, maar deze 'haar' is bezittelijk. Daarom mocht ik er geen commentaar op hebben en kon ik niets
beamen. Want ondanks al deze haarkloverij is en blijft het haar kloverij.

Je ziet: ontleden is best eenvoudig. Als je haar maar goed zit.